Czym jest przetłuszczenie mydła i co to znaczy przetłuścić mydło? Pewnie ten termin rzucił Ci się w oczy niejeden raz bo stanowi część mydlarskiego żargonu. Jeśli jednak wciąż nie wiesz, co to tak naprawdę znaczy, zapraszam do lektury, zwłaszcza jeśli jesteś początkującą mydlarką lub mydlarzem.
Przetłuszczenie mydła – co to takiego
Zacznijmy od absolutnych podstaw – aby zrobić mydło na zimno potrzebujemy tłuszczu i zasady (np. NaOH). Aby proces zmydlania zaszedł prawidłowo musimy wiedzieć ile wodorotlenku sodu potrzebujemy, żeby zmydlić tłuszcze, z których chcemy zrobić mydło. Tę ilość albo wylicza za nas kalkulator mydlany, albo możemy zrobić to samodzielnie w oparciu o liczbę zmydlania.
Jeżeli dokładnie wyliczymy ile NaOH potrzebne jest do zmydlenia danej ilości tłuszczu, oznacza to, że w takim mydle wszystkie tłuszcze zostaną zmydlone i nie będzie ono posiadało w swoim składzie żadnego wolnego tłuszczu. Czyli będzie to 100% mydła w mydle, bez żadnego przetłuszczenia.
Jeśli chcemy, żeby mydło miało jakiekolwiek przetłuszczenie, musimy albo zredukować nieco wyliczoną ilość wodorotlenku sodu, której użyjemy do zmydlenia naszych olejów albo nieco zwiększyć ilość tłuszczu w stosunku do obliczonej ilości NaOH.
Innymi słowy, w przepisie albo musimy odjąć nieco wodorotlenku sodu, albo dodać więcej tłuszczu niż jest w stanie przereagować z wodorotlenkiem. Warto tu wspomnieć o pewnym micie dotyczącym przetłuszczenia, który opisałam w poście o 9 mitach mydlarskich. Nie jesteśmy w stanie kontrolować, które tłuszcze pozostaną niezmydlone w mydle robionym metodą na zimno. Ani kolejność dodawania tłuszczów ani moment, w którym je dodajemy nie mają tutaj żadnego znaczenia.
Po co przetłuszczać mydło
Co daje nam przetłuszczanie mydła? Po pierwsze, mydło robi się delikatniejsze i łagodniejsze dla skóry – dodatkowa ilość wolnego tłuszczu w mydle może, do spółki z gliceryną, wykazywać delikatne działanie nawilżające. Warto tu zaznaczyć, że absolutnie nie jest to tak silne nawilżenie jak w przypadku użycia balsamu, czy masła do ciała. Przetłuszczone mydło po prostu mniej przesusza skórę.
Po drugie zaś, nawet niewielkie przetłuszczenie niweluje ryzyko drażniącego mydła. Kalkulatory mydlane nie zawsze są super dokładne, podobnie jak nasze wagi. Jeżeli wyliczamy ilość wodorotlenku „na styk” może się zdarzyć, że będzie go nieco za dużo. Trochę większa ilość tłuszczu w stosunku do wodorotlenku, czyli niewielkie przetłuszczenie w granicach 1-3% zapewnia nam minimum bezpieczeństwa. W ten sposób wszystkie molekuły NaOH znajdą wystarczającą ilość molekuł kwasów tłuszczowych do przereagowania.
Jak przetłuszczać mydło
Najłatwiejszy sposób aby bezpiecznie wyliczyć procent przetłuszczenia, to użycie kalkulatora mydlanego. Większość kalkulatorów ma opcję, dzięki której możemy obliczyć przetłuszczenie na etapie tworzenia receptury .
SoapCalc ma domyślnie ustawioną wartość przetłuszczenia (super fat) i jest to 5%. Tą wartością możemy manipulować, czyli najzwyczajniej w świecie wklepać w pole z liczbą 5 inną liczbę. Warto jednak wiedzieć kilka rzeczy zanim rzucimy się na kalkulator i drastycznie zwiększymy przetłuszczenie swoich mydeł. 🙂
Nie ma oczywiście odgórnie ustalonej granicy wysokości przetłuszczenia. Standardowe 5% to uśredniona ilość, która jest ilością bezpieczną i można ją zastosować w przypadku większości mydeł. Dużo większe przetłuszczenie (około 20%) możemy zastosować w mydłach opartych tylko na oleju kokosowym np. w mydłach solnych. Kokos daje mydło, które ma wysokie właściwości myjące i może wysuszać skórę. Zwiększenie przetłuszczenia ma tu duży sens, również z uwagi na to, że olej kokosowy rzadko powoduje pomarańczowe plamy. Z kolei w mydłach przeznaczonych do prania i czyszczenia możemy zmniejszyć przetłuszczenie do 1-2%.
Wysokość przetłuszczenia jest więc osobistą preferencją każdej osoby robiącej mydło, ale pamiętaj, że im większe przetłuszczenie, tym gorszej jakości pianę otrzymasz. Mydło z bardzo dużym przetłuszczeniem po prostu kiepsko się pieni. Zbyt duże przetłuszczenie może też zaowocować bardzo miękkim mydłem, a niezmydlony tłuszcz w ekstremalnych przypadkach może nawet osadzać się w rurach i je zatykać. Duża ilość niezmydlonych olejów to też większe ryzyko pomarańczowych plam, które szpecą mydło.
Jak zatem dobrać przetłuszczenie dla swojej skóry i jaka jest najlepsza ilość dla Ciebie? Spróbuj zrobić mydło z różnym przetłuszczeniem, np. 3%, 5%, 8% i testuj, które mydło najbardziej przypadnie Ci do gustu. Monitoruj, czy w mydle o większym przetłuszczeniu nie pojawiają się z czasem pomarańczowe plamy. Jeżeli nic złego się nie dzieje, a Twoje mydło Cię zadowala (jest delikatne, dobrze się pieni itp.), to rób mydło właśnie z takim przetłuszczeniem.
Wesołego zmydlania i samych udanych mydeł!
